مراقبت از زخم بستر

مراقبت از زخم های پوستی، یکی از مسائل مهم و چالش انگیز در پزشکی و پرستاری می باشد که یکی از مهمترین آنها زخم های فشاری هستند. زخم فشاری و یا زخم بستر، یک آسیب در پوست و بافت های زیرین آن محسوب می شود و معمولاً به دنبال فشار مداوم بر بافت ها ایجاد می شود و در افراد پیر که مدّت طولانی بستری می باشند، یک مشکل عمده محسوب می شود. تخمین زده می شود، سالانه در ایالات متحده آمریکا حدود 2 میلیارد و 200 میلیون دلار هزینه صرف درمان زخم های فشاری می شود (1)؛ بنابراین پیشگیری و درمان این نوع زخم ها، امری حیاتی محسوب می شود و صرفه اقتصادی بالایی نیز دارد؛ در حال حاضر، داروها و ترکیبات شیمیایی و گیاهی گوناگونی وجود دارند که برای تسریع بهبود و ترمیم زخم های مختلف پوستی و سوختگی یا زخم های فشاری به کار می روند؛ به عنوان مثال، در بیشتر اسناد ثبت شده قدیمی استفاده، عسل به عنوان یک دارو، شناخته شده است. مصری ها، چینی ها، یونانی ها و رومی های باستان، همه از عسل به صورت ترکیبی با گیاهان دارویی یا به تنهایی، برای درمان زخم های مزمن مثل زخم بستر استفاده می کرده اند. اخیراً در درمان زخم های مزمن، استفاده از پنتوکسی فیلین، عوامل محرک کلنی گرانولوسیت و پروستانوئیدها مطرح شده است (2-4). با توجه به این که پرستاران، مسؤول مراقبت مستقیم و مداوم در پیشگیری و درمان زخم های مزمن مثل زخم بستر هستند، مطالعات زیادی توسط آنان در این زمینه انجام می شود و در این خصوص می توان به مقاله ای با عنوان «تأثیر آموزش بر دانش و عملکرد پرستاران در پیشگیری و مهار زخم بستر»که در شماره بهار 1391 مجله علمی- پژوهشی مراقبت های نوین منتشر شده است، اشاره کرد (5). در این مطالعه که با هدف ارزیابی تأثیر آموزش بر دانش و عملکرد پرستاران در پیشگیری و مهار زخم فشاری انجام شده است، پرستاران و بیماران بخش های مختلف بیمارستان امام حسین (ع) شاهرود، مورد ارزیابی قرار گرفته اند. مداخله، شامل دو جلسه آموزش دو ساعته در زمینه پیشگیری و درمان زخم فشاری بوده است. اطلاعات مربوط به دانش پرستاران، در دو مرحله (قبل و یک ماه پس از آموزش)، با استفاده از پرسشنامه ها و مقیاس مربوطه جمع آوری و تجزیه و تحلیل آماری شده اند. بر اساس یافته های این پژوهش مشخص شد که آگاهی پرستاران در زمینه مراقبت راهبردی از زخم فشاری، در محدوده کمتر از حدّ متوسط است؛ بنابراین نویسندگان مقاله، به منظور افزایش آگاهی پرستاران در این زمینه، تدوین محتوا و آموزش راهبردی برای پیشگیری و درمان زخم فشاری در دانشکده های پرستاری را پیشنهاد کرده اند (5)؛ به این منظور پرستاران باید، دانش و آگاهی خود را در زمینه پاتوژنز زخم های مزمن پوستی از جمله زخم های فشاری افزایش دهند و با استفاده از منابع موجود، بخصوص پژوهش های جدید مانند: کارآزمایی های بالینی تصادفی کنترل دار، مطالعات متاآنالیز و یا مقالات مروری سیستماتیک که همگی از بهترین منابع اطلاعات و داده های مبتنی بر شواهد هستند، سازوکارهای مربوط به پیشگیری و درمان آنها را بشناسند و به کمک این بیماران بشتابند. از نکات قوت این مطالعه می توان به انتخاب پرستاران بخش های مختلف که درگیر مراقبت از زخم های بستر بوده اند و همچنین انجام مداخله و بررسی تأثیر آموزش بر دانش و عملکرد پرستاران، اشاره کرد؛ از طرفی دیگر به نظر می رسد مدّت زمان این آموزش (دو جلسه آموزش دو ساعته) برای این مهم بسیار کم بوده و این امر می تواند، نتایج مطالعه را تحت تأثیر قرار دهد. توصیه می شود، مطالعات دیگری به صورت چندمرکزی و انجام مداخله، با در نظرگرفتن سرفصل های متناسب با موضوع (مثل سازوکارهای مربوط به ایجاد، پیشگیری، مراقبت و درمان زخم بستر) و با مدّت زمان مناسب انجام شود.